Positieve impact zichtbaar maken met avoided emissions / scope 4
Steeds meer organisaties hebben zicht op hun scope 1, 2 en 3 CO₂e-uitstoot. Door dit in kaart te brengen weet je als organisatie hoe groot je negatieve impact is en hoe je deze kan reduceren. Daarnaast kan het interessant zijn om als organisatie ook je positieve impact te kwantificeren, zodat je hier op kan sturen. Wat betreft CO2-emissies kan je dit doen door je scope 4, ook wel avoided emissions genoemd, in kaart te brengen. Hierbij kijk je niet naar wat je uitstoot (scope 1, 2 en 3), maar juist om wat je voorkomt door het aanbieden van je producten of diensten. Simpel voorbeeld: een zonnepanelen producent zorgt ervoor dat er minder fossiele brandstof nodig is voor energie-opwek en hiermee wordt CO2-uitstoot voorkomen.
Hiermee breng je als organisatie in kaart waar de kansen liggen voor organisaties die bijdragen aan een duurzamere wereld.
In dit blog geven we antwoord op de volgende vragen:
- Wat zijn avoided emissions?
- Waarom avoided emissions rapporteren?
- Let op: voorkom greenwashing
- Scope 4 en de CO₂-Prestatieladder
- Voorbeelden uit de praktijk
- Hoe meet je avoided emissions?
- Hoe helpt ImpactNow jou met het berekenen van jouw scope 4?
Lees het hieronder!
Wat zijn avoided emissions?
Avoided emissions zijn broeikasgasemissies die je voorkomt doordat jouw product, dienst of oplossing een duurzamer alternatief biedt dan het marktgemiddelde. Denk aan:
- Een warmtepomp die gasverbruik voorkomt.
- Een circulair product dat nieuwe productie overbodig maakt.
- Een softwaretool die transport optimaliseert en brandstofverbruik verlaagt.
In tegenstelling tot scope 1, 2 en 3, die gaan over directe en indirecte uitstoot binnen je eigen keten, richt scope 4 zich op de voorkómen uitstoot bij anderen. Het is een manier om jouw positieve bijdrage aan de energietransitie zichtbaar te maken.
Belangrijk om in oogschouw te nemen bij het rapporteren over avoided emissions is dat het géén vrijbrief om niet te werken aan het verminderen van je eigen uitstoot. Scope 4 komt pas echt tot zijn recht als je eerst je scope 1, 2 en 3 emissies goed in kaart hebt gebracht en actief reduceert. Pas dan kun je geloofwaardig communiceren over je bredere impact. Daarnaast is het ook niet toegestaan in bijvoorbeeld het Greenhouse Gas Protocol om scope 4 uitstoot in mindering te brengen van de scope 1, 2 en 3 uitstoot. Het is dus echt een separate registratie van impact.
Waarom avoided emissions rapporteren?
Het zichtbaar maken van avoided emissions levert veel op:
- Je onderbouwt je duurzame propositie met harde cijfers.
- Je laat zien hoe jouw organisatie bijdraagt aan systeemverandering.
- Je inspireert klanten, partners en medewerkers met een positief verhaal.
- Je kunt actief sturen op het vergroten van je positieve impact.
Kortom: je maakt niet alleen inzichtelijk wat je nog moet verbeteren, maar ook wat je al goed doet.
Let op: voorkom greenwashing
Het rapporteren van avoided emissions dient zorgvuldig te gebeuren. Want als je niet transparant bent over je aannames of je impact overschat, ligt greenwashing op de loer. Gelukkig kun je dat voorkomen door:
- Erkende standaarden te gebruiken (zie paragraaf over ‘hoe meet je avoided emissions’)
- Heldere referentiescenario’s te gebruiken: wat zou er gebeuren zonder jouw oplossing?
- Transparant te zijn over je aannames en data.
- Je berekeningen te laten valideren door een onafhankelijke partij.
Zo zorg je ervoor dat jouw impactverhaal niet alleen inspirerend is, maar ook geloofwaardig en onderbouwd.
Scope 4 en de CO₂-Prestatieladder
Met de komst van Handboek 4.0 van de CO₂-Prestatieladder is scope 4 niet langer een abstract begrip. In dit handboek wordt gesproken over OBEs (Overige Beinvloedbare Emissies): positieve klimaateffecten die ontstaan buiten de eigen organisatie, bijvoorbeeld bij klanten of gebruikers. Dit betekent dat avoided emissions nu ook formeel erkend worden binnen certificeringstrajecten en aanbestedingen.
Voor organisaties die duurzame technologie, circulaire producten of energiebesparende diensten leveren, biedt dit een unieke kans om hun toegevoegde waarde meetbaar te maken.
Voorbeelden uit de praktijk
Steeds meer bedrijven nemen avoided emissions op in hun duurzaamheidsrapportages. Een paar inspirerende voorbeelden:
- Onze klant Faber Group rapporteerde in hun Sustainability Report 2024 dat ze via hun circulaire poolingmodel meer dan 40.000 ton CO₂-uitstoot hebben vermeden. Faber Group heeft avoided emissions expliciet onderdeel van hun impactstrategie.
- Atlas Copco, producent van industriële perslucht- en vacuümsystemen, laat zien hoe hun energie-efficiënte technologieën klanten helpen om uitstoot te vermijden. Ze positioneren avoided emissions als een strategisch onderdeel van hun bijdrage aan de energietransitie.
- Softwarebedrijven die oplossingen bieden voor telewerken of logistieke optimalisatie, zoals cloudopslag of routeplanning, claimen avoided emissions door het verminderen van woon-werkverkeer of brandstofverbruik. Hoewel deze claims complex zijn om te onderbouwen, tonen ze aan hoe breed toepasbaar scope 4 is.
Deze voorbeelden laten zien dat avoided emissions niet alleen relevant zijn voor producenten van fysieke producten, maar ook voor dienstverleners en technologiebedrijven. De sleutel? Transparantie, onderbouwing en het vermijden van greenwashing.
Hoe meet je avoided emissions?
Het meten van avoided emissions vraagt om een andere aanpak dan bij scope 1-3. Er is geen universele standaard, maar er zijn wel richtlijnen die houvast bieden. De meest bekende is het Working Paper van Het World Resource Institute genaamd ‘Estimating and Reporting the Comparative Emissions Impacts of Products’. De belangrijkste stappen uit dit paper:
- Bepaal het referentiescenario: wat is de uitstoot zonder jouw product of dienst?
- Bereken het verschil: hoeveel uitstoot wordt er daadwerkelijk vermeden? Dit kan bijvoorbeeld met Compartive Life Cycle Assessment studies (volgens de ISO14040/44 richtlijnen)
- Documenteer je aannames: wees eerlijk over onzekerheden en beperkingen.
Hoe helpt ImpactNow jou met het berekenen van jouw scope 4?
Scope 4 is dé manier om te laten zien dat jouw organisatie niet alleen bezig is met het verminderen van schade, maar ook met het vergroten van positieve impact.
Bij ImpactNow helpen we organisaties om hun volledige CO₂e-footprint én positieve impact (handprint) in kaart te brengen. Van scope 1 tot en met scope 4. Zo krijg je niet alleen grip op je risico’s, maar ook op je kansen.
Benieuwd hoe jouw organisatie avoided emissions kan meten en benutten en hoe dit past binnen de CO₂-Prestatieladder?
Neem contact met ons op. We denken graag met je mee.
Ook aan de slag? neem contact op
Koen Sluys – duurzaamheidsadviseur