De CO₂e-voetafdruk uitgelegd: van het GHG Protocol tot scope 1, 2 en 3
De CO2e-voetafdruk uitgelegd
Duurzaamheid is vandaag de dag niet langer een bijzaak, maar een kernonderdeel van elke organisatie. Hierbij is het verminderen van de eigen CO₂e-voetafdruk een belangrijke stap, maar waar te beginnen? Van intentie naar praktijk kan uitdagend zijn, zeker wanneer door alle figuurlijke bomen van termen en regels het bos niet meer wordt gezien. In deze blog maken we de wirwar aan termen overzichtelijk, en beantwoorden we de volgende vragen:
- Wat is een CO₂e-voetafdruk?
- Waarom is het in kaart brengen en verminderen van de CO₂e-voetafdruk relevant?
- Wat is het Greenhouse Gas Protocol?
- Welke aspecten vallen onder scope 1, 2 en 3 van het GHG Protocol?
- Wat is de relatie tussen het GHG Protocol en de CSRD?
- Wat is de relatie tussen het GHG Protocol, de CSRD en de CO₂-prestatieladder?
- Hoe kan ImpactNow helpen met het berekenen en verlagen van de CO₂e-voetafdruk?
Lees het hieronder!
Gebruikte Afkortingen
GHG Protocol: Greenhouse Gas Protocol
CSRD: Corporate Sustainable Reporting Directive
ESRS: European Sustainability Reporting Standards
SKAO: Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden en Ondernemen
Wat is een CO₂e-voetafdruk?
De CO₂e-voetafdruk (ook wel carbon footprint genoemd) geeft een beeld van de totale uitstoot van CO₂e die vrijkomt door activiteiten van de organisatie. De ‘e’ in CO₂e staat voor ‘equivalenten’, wat betekent dat niet alleen koolstofdioxide (CO₂e) wordt meegenomen, maar ook andere broeikasgassen zoals methaan (CH₄) en lachgas (N₂O). Omdat deze gassen een verschillend effect hebben op de opwarming van de aarde – methaan is bijvoorbeeld 27 keer krachtiger dan CO₂ en lachgas zelfs 273 keer – worden ze omgerekend naar een vergelijkbare hoeveelheid CO₂ Dit maakt het mogelijk om alle uitstoot in één meetbare eenheid weer te geven: CO₂e
Om een volledig beeld te krijgen, wordt voor de voetafdruk zowel de directe als indirecte uitstoot meegenomen. Directe emissies komen bijvoorbeeld van het gebruik van fossiele brandstoffen in machines en transport. Indirecte emissies zijn minder zichtbaar, maar net zo belangrijk, zoals de uitstoot die vrijkomt bij de productie van ingekochte apparatuur. Door deze data te verzamelen en te analyseren, wordt duidelijk welke processen de grootste impact hebben. Dit inzicht helpt organisaties om gericht maatregelen te nemen en op zoek te gaan naar duurzamere alternatieven.
Waarom is het in kaart brengen en verminderen van de CO₂e-voetafdruk relevant?
Het in kaart brengen en verminderen van de eigen CO₂e-voetafdruk draagt direct bij aan de strijd tegen klimaatverandering. Dit vergroot de transparantie en sociale verantwoording en maakt de organisatie toekomstbestendig door te voldoen aan nieuwe regelgeving. Daarnaast werkt CO₂e-reductie op de lange termijn kostenbesparend en kan het de marktpositie verbeteren.
Wel is het in kaart brengen, monitoren en verminderen van de totale CO₂e-uitstoot niet altijd even eenvoudig. Om goed overzicht te houden zijn verschillende richtlijnen ontwikkeld, waaronder het GHG Protocol en de CO₂e-prestatieladder. Daarnaast is er nieuwe wetgeving vanuit de EU, waarvan de CSRD een van de belangrijkste is. Deze termen worden hieronder verder uitgelegd.
Wat is het Greenhouse Gas Protocol?
Het Greenhouse Gas Protocol (GHG Protocol) is een internationaal erkende standaard voor het meten en rapporteren van broeikasgasemissies. Dit biedt organisaties (zowel profit als non-profit) een gestructureerde methode om hun CO₂e-voetafdruk in kaart te brengen. Het GHG Protocol verdeelt emissies in drie categorieën, ook wel ‘scopes’ genoemd. Hierbij richt scope 1 zich op de directe uitstoot van de CO₂e-voetafdruk, en scope 2 en 3 op de indirecte emissies.
Welke aspecten vallen onder scope 1, 2 en 3 van het GHG Protocol?
Scope 1: Directe emissies
Dit is de uitstoot van emissies die direct afkomstig is van processen die plaatsvinden binnen -en eigendom zijn van- de organisatie. In andere woorden, alle emissies die het bedrijf zelf direct uitstoot. Denk hierbij aan het gebruik van een gasketel voor kantoorverwarming en fossiele brandstof voor industriële processen, maar ook bijvoorbeeld brandstof voor het eigen wagenpark.
Scope 2: Indirecte emissies
Dit is alle uitstoot die het bedrijf indirect uitstoot door de aanschaf van energie voor bedrijfsprocessen. Denk hierbij aan de aanschaf van elektriciteit, warmte of koelte, voor bijvoorbeeld de elektriciteit voor kantoorverlichting en het opladen van elektrische auto’s. De emissies van deze energie vinden niet plaats bij de organisatie zelf, maar worden al eerder in de keten uitgestoten bij de leverancier van deze energie.
Scope 3: Indirecte upstream- en downstream-emissies
Waar scope 2 zich alleen richt op de indirecte uitstoot van aangeschafte energie, richt scope 3 zich op alle andere indirecte uitstoot in de keten van de organisatie. Deze uitstoot kan zowel downstream of upstream plaatsvinden en verschilt daarbij sterk per sector en organisatie. Zoals je in het figuur hieronder/hierboven kan zien, vallen verreweg de meeste emissiebronnen onder scope 3 en voor de meeste organisaties kan hier de grootste slag worden geslagen. Deze scope verdient dan eigenlijk ook meer uitleg dan één paragraaf. Lees in onze eerdere blog hoe jouw bedrijf via scope 3 impact kan maken!
Figuur 1 – Scope 1, 2 en 3 gevisualiseerd
Wat is de relatie tussen het GHG Protocol en de CSRD?
Binnen de CSRD rapporteren bedrijven over alle duurzaamheidsaspecten waar zij direct of indirect invloed op hebben. Dit gebeurt via specifieke standaarden, omschreven als de European Sustainability Reporting Standards (ESRS). Deze standaarden zijn ingedeeld in drie thema’s: environment (E), social (S) en governance (G). Daarnaast zijn er twee overkoepelende richtlijnen die de basisprincipes voor het rapporteren beschrijven: ESRS 1 en 2.
Een belangrijk principe is het gebruik van internationaal erkende methodes om de ESG impact van het bedrijf te meten. Dit zorgt ervoor dat de duurzaamheidsrapporten betrouwbaar zijn en goed met elkaar vergeleken kunnen worden. Voor het meten en rapporteren van bijvoorbeeld CO₂e-emissies zijn er een aantal geschikte methoden, waarbij in de praktijk het GHG Protocol door bedrijven het meest wordt toegepast.
Zowel de CSRD als het GHG Protocol leggen veel nadruk op de indirecte invloed van het bedrijf in scope 3. Dit kan soms verwarrend zijn, maar in de kern is het enige verschil hierbij dat het GHG Protocol zich uitsluitend richt op CO₂e-emissies, terwijl de CSRD een bredere focus heeft op alle relevante duurzaamheidsthema’s (waarvan CO₂e uitstoot maar één onderdeel is).
Figuur 2 – De CSRD standaarden
Wat is de relatie tussen het GHG Protocol, de CSRD en de CO₂-prestatieladder?
Waar het GHG Protocol een methode/tool is om de direct en indirecte CO₂e emissies van het bedrijf in kaart te brengen, is de CO₂-prestatieladder een tool om deze uitstoot vervolgens te verminderen. Dit instrument is ontwikkeld door SKAO (Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden en Ondernemen) en wordt veel gebruikt door Nederlandse overheden en bedrijven. Deze tool is constant in ontwikkeling en de laatste versie (4.0) hanteert specifiek het gebruik van het GHG Protocol om de CO₂e-uitstoot in kaart te brengen. Zo worden deze twee tools met elkaar verbonden.
Door gebruik te maken van de CO₂-prestatieladder voldoet een organisatie op twee manieren aan de CSRD-standaarden voor CO₂e-uitstoot:
- Het in kaart brengen en rapporteren van de huidige emissies onder scope 1, 2 en 3 aan de hand van het internationaal erkende GHG Protocol.
- Transparantie in doelen en resultaten aan de hand van een opgesteld CO₂e reductieplan.
Een snelle berekening van de CO₂e-voetafdruk
Van concept naar praktijk: ImpactNow heeft een gebruiksvriendelijke tool ontwikkeld waarmee je snel en eenvoudig een eerste CO₂e-berekening kunt maken van de scope 1 en 2 uitstoot.
Hoe kan ImpactNow helpen met het berekenen en verlagen van de CO₂e-voetafdruk?
Het in de praktijk brengen van duurzaamheid is een complexe onderneming en dit maakt een one size fits all oplossing lastig. ImpactNow helpt door het leveren van pragmatisch maatwerk, zowel bij het toepassen van het GHG Protocol, de CO₂-prestatieladder en aan het voldoen aan de CSRD.
Ook aan de slag? neem contact op
Koen Sluys – duurzaamheidsadviseur